Një plan evropian për t’i dhënë fund luftës, i siguruar nga Telegraph, ndryshon ndjeshëm nga plani i paqes i Trump.
Propozimet e SHBA-së janë kritikuar gjerësisht si shumë të favorshme për Moskën, pasi ato i lëshojnë Rusisë sipërfaqe të mëdha territori, zvogëlojnë madhësinë e ushtrisë ukrainase dhe ndalojnë forcat e NATO-s të hyjnë në tokën ukrainase.
Në të kundërt, plani evropian është shumë më mbështetës për Ukrainën, duke pranuar sakrificat e mëdha që ka bërë gjatë luftës me Rusinë. Ndër ndryshimet kryesore në planin evropian është kërkesa që të mos ketë “asnjë kufizim” në madhësinë e forcave të armatosura të Ukrainës.
Ndryshe nga plani i Trump, plani evropian nuk e ndalon Ukrainën të bashkohet me NATO-n, dhe vendimi përfundimtar i nënshtrohet “konsensusit brenda aleancës”. Kjo ka qenë prej kohësh një pikë mosmarrëveshjeje dhe ka të ngjarë të zemërojë Rusinë, e cila fajëson NATO-n për shpërthimin e luftës dhe ka frikë nga zgjerimi i aleancës në kufijtë e saj.
Plani evropian gjithashtu thotë se Kievi “nuk do të detyrohet të jetë neutral” dhe do të jetë i lirë të ftojë “forca miqësore” për të vepruar në tokën e saj nëse zgjedh kështu. Ukraina do të merrte “garanci të forta dhe ligjërisht të detyrueshme për sigurinë, përfshirë nga Shtetet e Bashkuara, për të penguar agresionin e ardhshëm” nga Rusia, shton plani evropian.
Plani evropian pranon se duhet të ketë një lehtësim “gradual” të sanksioneve ndaj Rusisë, por vetëm nëse ajo i përmbahet kuadrit të planit të paqes. Nëse armëpushimi shkelet, sanksionet do të rivendosen automatikisht.
Plani i Trump është shumë më pajtues ndaj Moskës, duke parashikuar heqjen e sanksioneve ndaj Rusisë dhe marrëveshje afatgjata biznesi SHBA-Rusi në fusha të tilla si minierat dhe inteligjenca artificiale. Madje përmend ribashkimin e vendit në G7.
Plani Evropian
Armëpushimi
1. Një fund i luftës dhe marrëveshje për të siguruar që lufta të mos përsëritet, me qëllim krijimin e një baze të qëndrueshme për paqe dhe siguri të qëndrueshme.
2. Të dyja palët në konflikt angazhohen për një armëpushim të plotë dhe të pakushtëzuar në ajër, në tokë dhe në det.
3. Të dyja palët fillojnë menjëherë negociatat mbi zbatimin teknik të monitorimit të armëpushimit, me pjesëmarrjen e Shteteve të Bashkuara dhe vendeve evropiane.
4. Futet monitorimi ndërkombëtar i armëpushimit, i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, nga partnerët e Ukrainës. Monitorimi do të jetë kryesisht në distancë, duke përdorur satelitë, dronë dhe mjete të tjera teknologjike, me një komponent fleksibël tokësor për të hetuar shkeljet e dyshuara.
5. Do të krijohet një mekanizëm përmes të cilit palët mund të raportojnë mbi shkeljet e armëpushimit, të hetojnë shkeljet e armëpushimit dhe të diskutojnë masat korrigjuese.
Masa humanitare dhe të ndërtimit të besimit
6. Rusia i kthen pa kushte të gjithë fëmijët ukrainas të deportuar dhe të zhvendosur në mënyrë të paligjshme. Procesi do të mbështetet nga partnerët ndërkombëtarë.
7. Palët në konflikt shkëmbejnë të gjithë të burgosurit e luftës (parimi “të gjithë për të gjithë”). Rusia liron të gjithë të burgosurit civilë.
8. Pas sigurimit të qëndrueshmërisë së armëpushimit, palët në konflikt marrin masa për ndihmë humanitare, duke përfshirë vizitat familjare përtej vijës së kontaktit.
Garanci për sovranitetin dhe sigurinë
9. Sovraniteti i Ukrainës respektohet dhe konfirmohet. Ukraina nuk detyrohet të jetë neutrale.
10. Ukraina merr garanci të forta ligjërisht të detyrueshme për sigurinë, duke përfshirë edhe nga Shtetet e Bashkuara (një marrëveshje e ngjashme me Nenin 5), për të parandaluar agresionin e ardhshëm.
11. Nuk ka kufizime të vendosura për Forcat Mbrojtëse të Ukrainës dhe industrinë e mbrojtjes, duke përfshirë bashkëpunimin ndërkombëtar.
12. Shtetet garantuese do të jenë një grup ad hoc i vendeve evropiane dhe vendeve jo-evropiane që dëshirojnë të pajtohen. Ukraina është e lirë të vendosë për praninë, armatimin dhe funksionimin e forcave miqësore të ftuara nga qeveria ukrainase në territorin e saj.
13. Anëtarësimi i Ukrainës në NATO varet nga konsensusi brenda Aleancës.
14. Ukraina bëhet anëtare e BE-së.
15. Ukraina është gati të mbetet një shtet jo-bërthamor.
Territori
16. Çështjet territoriale do të diskutohen dhe zgjidhen pas një armëpushimi të plotë dhe pa kushte.
17. Negociatat territoriale fillojnë nga vija aktuale e kontrollit.
18. Pasi të merren vesh çështjet territoriale, si Rusia ashtu edhe Ukraina zotohen të mos i ndryshojnë ato me forcë.
19. Ukraina rifiton kontrollin e Centralit Bërthamor të Zaporizhzhia (me pjesëmarrjen e SHBA-së) dhe Digës Kakhovka. Do të krijohet një mekanizëm transferimi.
20. Ukraina gëzon kalim të papenguar në lumin Dnieper dhe kontroll të Isthmit Kinburn.
Ekonomia, rimëkëmbja dhe dëmshpërblimet
21. Ukraina dhe partnerët e saj ndjekin bashkëpunimin ekonomik pa kufizime.
22. Ukraina do të rikthehet plotësisht dhe do të kompensohet financiarisht, duke përfshirë edhe përmes aseteve sovrane ruse që do të mbeten të ngrira derisa Rusia të kompensojë Ukrainën.
23. Sanksionet e vendosura ndaj Rusisë që nga viti 2014 mund të lehtësohen gradualisht dhe pjesërisht sapo të arrihet një paqe e qëndrueshme dhe t’i nënshtrohen rifillimit në rast të shkeljes së marrëveshjes së paqes (rikthim i menjëhershëm).
Arkitektura evropiane e sigurisë
24. Bisedime të ndara do të fillojnë mbi marrëveshjen evropiane arkitekturën e sigurisë, duke përfshirë të gjitha shtetet anëtare të OSBE-së, raporton KosovaPress.
Çfarë përmban plani i Trump?
Përveç lëshimeve territoriale nga Ukraina, plani i Trump për Ukrainën thotë se përparimet e mëtejshme ruse do të përballen me një “përgjigje ushtarake të koordinuar vendimtare”, por nuk specifikon se çfarë roli do të luante SHBA në atë përgjigje.
Plani ka edhe elementë ekonomikë: disa asete të ngrira ruse do të përdoren për të rindërtuar Ukrainën, sanksionet kundër Rusisë do të hiqen, SHBA dhe Rusia do të bashkëpunojnë afatgjatë në fusha të tilla si inteligjenca artificiale dhe eksplorimi i mineraleve, dhe Rusia do të kthehet në G8.
Të gjitha palët do të përfitojnë amnisti për veprimet gjatë luftës, që do të thotë se zyrtarët dhe ushtarët rusë nuk mund të ndiqen penalisht për krime lufte. Plani gjithashtu kërkon që Ukraina të mbajë zgjedhje brenda 100 ditëve nga marrëveshja./KP/
